Prema podacima Evropske asocijacije protiv karcinoma grlića materice od ove bolesti u Evropi godišnje oboli oko 60.000 žena, dok pomenuto oboljenje kod oko 30.000 žena godišnje rezultira smrtnim ishodom. Nažalost Bosna i Hercegovina se svrstava među pet zemalja koje prednjače po broju oboljelih u Evropi. Nažalost taj broj prati i visoka stopa mortaliteta. Posljednja istraživanja ministarstava zdravstva u našoj zemlji pokazuju da je karcinom grlića materice drugo po učestalosti maligno oboljenje i jedan od najvećih uzroka smrtnosti među ženama u BiH. Smatra se da je najveći problem neprovođenje neophodnih mjera, a to su preventivni pregledi te vakcina protiv HPV-a, što je u većini evropskih i svjetskih zemalja postala obaveza.

Uprkos relativno dobroj rasprostranjenosti zdravstvenih institucija u BiH te širokoj dostupnosti Papa testova - Papanikolau test i drugih srodnih zdravstvenih usluga, karcinom grlića materice i dalje je ozbiljan problem javnog zdravstva u zemlji. Procjenjuje se da se svake godine zabilježi približno 260 novih slučajeva invazivnog karcinoma grlića materice, dok je ova bolest uzrok smrti više od 120 žena svake godine što je izuzetno velik broj s obzirom na ukupni broj stanovništva BiH. Karcinom grlića materice je rangiran kao četvrti najučestaliji karcinom kod žena u BiH, odnosno kao drugi najučestaliji karcinom kod žena u dobi od 15 do 44 godine. Iako u gotovo svim bh. gradovima postoje domovi zdravlja, bolnice ili klinike koje pružaju mogućnost ginekoloških pregleda ipak je teško govoriti o broju uzetih Papa briseva jer se u skoro čitavoj BiH više briseva uzme u privatnim ordinacijama nego u ginekološkim ambulantama domova zdravlja. U našoj mapi možete provjeriti koja je vama najbliža institucija koja nudi usluge ginekoloških pregleda. Strateški plan razvoja zdravstva u Federaciji BIH 2008–2018. godine definiše viziju i ciljeve za razvoj savremenog, kvalitetnog, racionalnog i ekonomski održivog zdravstva koji vodi ka potpunom psihičkom i fizičkom dobrostanju stanovništva, te stvara pretpostavke za poboljšanje socijalnog statusa pojedinca što onda predstavlja osnovu za ekonomski razvoj društva. Opći strateški cilj je poboljšati dostupnost, kvalitetu i efikasnost zdravstvene zaštite stanovništva vođenog povećanjem solidarnosti i smanjenjem nejednakosti. Primarna i sekundarna prevencija karcinoma reproduktivnog trakta smatraju se sastavnim dijelom aktivnosti vezanih za očuvanje zdravlja reproduktivnih organa i uspostavljene su kao jedan od prioriteta u provedbi programa Fonda Ujedinjenih nacija za populaciju i razvoj (UNFPA Fonda), finansiranog u periodu 2010–2014. godine za BiH. Karcinom grlića materice se u visokoj mjeri može spriječiti, a sama bolest tretirati, dok mnogi medicinski i tehnološki alati koji mogu radikalno smanjiti učestalost karcinoma vrata danas postoje i pristupačni su.

Uzimajući u obzir javnozdravstveni značaj prevencije karcinoma grlića materice te izazove i mogućnosti koje pruža brzi razvoj tehnologije, UNFPA je odlučila podržati Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske, Federalno ministarstvo zdravstva i Odjel za zdravstvo u Brčko Distriktu BiH u njihovim nastojanjima da razviju i osavremene programe za prevenciju i kontrolu karcinoma grlića materice. Podaci o prisutnosti HPV-a u općoj populaciji u BiH još nisu dostupni. U svakom slučaju, procjenjuje se da u regiji južne Evrope kojem pripada Bosna i Hercegovina 9,2% žena u općoj populaciji u određenom trenutku nose HPV . Doktor Nenad Babić nacionalni kordinator za reproduktivno zdravlje RS kaže da je karcinom grlića materice u razvijenim zemljama stavljen pod kontrolu, dok su zemlje u razvoju sasvim suprotna priča, dodaje on. U ovim zemljama nema preventivnih programa, a informacije o značaju redovnih preventivnih pregleda su na niskom novou. „Kada bi se redovno dolazilo na preglede i ginekolog primjenjivao neophodne mjere tada nijedna žena ne bi trebala umrijeti od karcionoma grlića maternice. Prevencija i rano otkrivanje karcinoma grlića materice je osnov za smanjenje oboljelih i smrtnosti od ove bolesti.“ Dr. Babić poručuje da sve dok nema simptoma bolest je izlječiva, upravo iz tog razloga je važan preventivni pregled. Onog trenutka kada se pojavljuje bol prilikom odnosa, krvarenja, bol u karlici i leđima jasno je da je bolest uznapredovala. Republika Srpska je kaže dobro pokrivena zdravstvenim institucijama koje vrše ove preglede. U svim domovima zdravlja može se obaviti analiza Papa brisa te kolposkopski pregled. Viši nivo pregleda može se obaviti u Kliničkim centrima i bolnicama gdje su na raspolaganju certificirani citolozi. Bez obzira na to u RS svake godine oboli oko 200 žena, što je veliki broj, istakao je dr. Babić. Rasprostranjenost zdravstvenih institucija jednako je zadovoljavajuća i u Federaciji.  Doktorica Alma Sejtarija Memišević u okviru svoga rada održava i predavanja o zdravlju žena te ih na taj način upozorava da je redovan papa test 100 % prevencija od ovog oboljenja. Ona smatra da je pristupačnost institucija, motivacija te informiranost važan korak u smanjenju broja oboljelih žena, a žene su kaže na dobrom putu da shvate važnost redovnog pregleda. Podsjeća da u razvijenim zemljama na adrese žena stiže poziv i upozorenje na koji su obavezne da se odazovu. Iako dobra pokrivenost zdravstvenim institucijama koje pružaju usluge ginekološkog pregleda, sporost cijeloga sistema nerijetko navodi žene na odustajanje. „Veliki problem je neregulisano zdravstveno osiguranje te dugotrajno čekanje na pregled ali i rezultat nalaza su trenutno najveći problem.“

 Na kraju možemo zaključiti da naša zemlja ima relativno dobru pokrivenost zdravstvenim institucijama, ali u našoj zemlji postoji niz drugih problema koji su doveli do toga da samo četiri zemlje u Evropi imaju veću stopu oboljelih, ali i umrlih žena od karcinoma grlića materice. Jedno je sigurno, prevenentivni pregledi bi morali postati obavezni uz vakcinaciju protiv svih humanih papiloma virusa. Ova vakcinacija u svijetu je već pokazala dobre rezultate. A sada ne čekajte, pogledajte koja je vama najbliža zdravstvena institucija i posjetite je što prije.